✅ Nguyên tắc với TẤT CẢ trẻ ăn dặm:
- Bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu
- Các món ăn dặm có thể bắt đầu thử làm quen trong khoảng 6 tháng tuổi, cùng với bú mẹ, thời điểm phù hợp và thuận tiện cho bé và cả gia đình.
- Trì hoãn làm quen với các thức ăn có nguy cơ dị ứng có thể TĂNG nguy cơ dị ứng với thức ăn đó.
✅ Chúng ta thống nhất với nhau rằng:
- Khi trẻ đã sẵn sàng, khoảng 6 tháng tuổi (KHÔNG được sớm hơn 4 tháng), hãy bắt đầu cho trẻ tập các món ăn đặc, bắt đầu với các món bột mịn. Bắt đầu với từng phần rau củ quả, thịt cá nhỏ, tăng dần. Không bao giờ thêm đường hay muối.
- Kế hoạch ăn dặm cần có cả các món nguy cơ dị ứng: trứng, thực phẩm (bơ bột) chứa lạc, các loại hạt, các sản phẩm từ sữa bò, tôm cua cá hải sản, đồ biển và bột mì. KHÔNG bao giờ cho trẻ ăn các loại hạt hoặc hạt vỡ do nguy cơ hóc sặc ngạt thở.
- Mục tiêu là phải làm quen cho trẻ các thức ăn nguy cơ dị ứng TRƯỚC 12 THÁNG TUỔI, thử mỗi đợt chỉ 1 loại.
- Tiếp tục duy trì các thức ăn đó trong khẩu phần, trừ khi trẻ không thể dung nạp, để duy trì giảm nguy cơ tiến triển dị ứng với đồ ăn đó sau này.
🍤 QUAN ĐIỂM BÁC SĨ THAY ĐỔI TRONG 20 NĂM QUA
🧐 Quan điểm của bác sĩ hiện đại dựa trên các khuyến cáo dựa trên bằng chứng y học của các hiệp hội. Các khuyến cáo lại dựa trên các nghiên cứu thử nghiệm lớn tin cậy tại thời điểm ra khuyến cáo.
Trước 2000, dựa vào các nghiên cứu tại thời điểm đó, các hiệp đoàn nhi khoa đều khuyến cáo trì hoãn làm quen với các món dễ gây dị ứng (sữa bò - sau 1 tuổi, trứng gà - sau 2 tuổi, lạc - sau 3 tuổi). 8 năm sau, các khuyến cáo đã được chỉnh lại khi nhận thấy các bằng chứng y khoa chưa đủ thuyết phục.
👍 Cho đến bây giờ, chốt lại là: TRÌ HOÃN LÀM QUEN chỉ làm TĂNG nguy cơ dị ứng thức ăn đó về sau.
Chủ động làm quen - theo dõi phản ứng SỚM sẽ giúp GIẢM nguy cơ tiến triển dị ứng thức ăn đó.
🍤 THỰC PHẨM THUỘC NHÓM NGUY CƠ DỊ ỨNG CAO:
Bất kì thực phẩm nào cũng có nguy cơ gây dị ứng.
Đây là các món có tỉ lệ dị ứng cao hơn: sữa bò, trứng gà, đậu nành, bột mì, lạc, hạt. Hay gặp ở Việt Nam: tôm cua, hải sản.
🥚 TRẺ ĐƯỢC COI LÀ NGUY CƠ DỊ ỨNG THỨC ĂN CAO (HIGH RISK) KHI:
- Đang bị eczema ( = viêm da cơ địa = chàm) mức độ vừa - nặng hoặc bị sớm
- HOẶC Đã có dị ứng thức ăn trước đó.
- HOẶC Bố mẹ, anh chị ruột có tiền sử dị ứng thức ăn các mức độ.
🍲 CÁCH TẬP LÀM QUEN Ở NHÓM TRẺ NGUY CƠ CAO:
✅ 1. ĐỦ tiêu chuẩn bắt đầu ăn dặm
✅ 2. Nếu viêm da cơ địa, thì đã điều trị ổn định (tổn thương da đã đỡ, lành).
✅ 3. Đã tập ăn được một vài món THÔNG THƯỜNG: như bột ngọt, bột yến mạch, hoa quả cắt nhỏ, rau cắt nhỏ
🥗 Nếu đủ cả (1) và (2) và (3):
- Bắt đầu cho nếm thử một ít MỘT trong các loại thức ăn nguy cơ cao kể trên.
- Thực hiện TẠI NHÀ (không phải ở nhà trẻ, mẫu giáo hoặc nhà hàng, quán ăn).
- Đã có sẵn thuốc chống dị ứng (kháng histamin) dạng uống, ở nhà.
- Thử tối đa 2 món trong 1 tuần, cách đều ngày.
Ví dụ: trộn một chút (1/4 thìa nhỏ) trứng luộc chín vào bột rau.
✅ Nếu sau khi thử, không có phản ứng gì bất thường:
- Duy trì ăn tăng dần về lượng.
Ví dụ: tăng lên 1/2 thìa...
❎ Nếu có phản ứng dị ứng:
- Dừng ngay tiếp xúc
- Xử trí dị ứng hoặc nhập viện
- Khám chuyên khoa miễn dịch dị ứng nhi
🚩 CÁC TRẺ SAU CẦN KHÁM CHUYÊN KHOA TRƯỚC:
❎ Viêm da cơ địa nặng kháng trị (bác sĩ da liễu hoặc nhi điều trị nhưng thất bại)
❎ Đã có phản ứng dị ứng sớm trong thời kì bú mẹ hoặc với một món ăn nào đó, đặc biệt các thức ăn nhóm nguy cơ cao.
❎ Tiền sử dị ứng của bố mẹ quá nặng nề (sốc phản vệ sau ăn tôm, cua) khiến bố mẹ quá lo lắng.
Khi tới khám chuyên khoa, các chuyên gia sẽ hỏi - đánh giá và cân nhắc làm test nếu cần thiết. Và lập kế hoạch cụ thể cho con.
🚩 NẾU TRẺ CÓ TIỀN SỬ DỊ ỨNG THỨC ĂN TRƯỚC ĐÓ:
Ví dụ hay gặp: dị ứng sữa bò chẩn đoán bởi bác sĩ.
- Không cho trẻ ăn tiếp món đó.
- Phải khám chuyên khoa miễn dịch dị ứng nhi khoa, các bác sẽ khai thác tiền sử, triệu chứng, làm các test. Có trường hợp nặng, sẽ có chỉ định "ăn tại phòng khám" để kiểm soát và theo dõi.
- Phải khám chuyên khoa Dinh dưỡng nhi để có chế độ dinh dưỡng thay thế đảm bảo (VD: dị ứng sữa bò thì thay sữa khác).
🆘 PHẢN ỨNG DỊ ỨNG SẼ NHƯ THẾ NÀO:
- Sưng vù môi, mắt, mặt, nổi ban dị ứng, nôn, tiêu chảy hoặc bất kì vấn đề nào bất thường xuất hiện sớm sau khi ăn, trẻ có thể đã dị ứng. Dừng ngay ăn, tiếp xúc và đi viện gần nhất.
- Gọi cấp cứu đến nhà ngay nếu thấy con thở rít, tím tái, mê man, hoặc nếu lưỡi miệng sưng vù không thở được.
- Chú ý ghi nhận các vết nẻ má, chấm đỏ trên mặt quanh miệng con trước khi ăn.
🧐ANH/CHỊ LỚN BỊ DỊ ỨNG THỨC ĂN THÌ ĐỨA BÉ CÓ BỊ KHÔNG?
Chưa chắc, có thể thử tập theo quy trình ở trên.
Lí do mà đứa em hay bị nếu đứa anh bị, là do bố mẹ sợ, trì hoãn/tránh làm quen, nên tăng tỉ lệ.
Chú ý lớn nhất là khi làm quen cho đứa em, thì bạn lớn phải được giữ an toàn (nói rõ, nấu riêng), tránh ăn nhầm rồi dị ứng cành cạch.
Nếu lo quá, dĩ nhiên có thể khám chuyên khoa dị ứng nhi.
😅 MẸ BÔI THỬ TÔM, TRỨNG LÊN DA CON ĐƯỢC KHÔNG?
Đã có mẹ hỏi vậy, không cần, vì nếu có dị ứng thì chà tôm lên cũng khó biểu hiện.
Có thể lấy tay chấm một chút (Vd: lòng trắng trứng) vào mặt trong môi của con, và theo dõi vài phút rồi cho ăn thử như trên.
😋 CÓ NÊN ĐI TEST DỊ NGUYÊN KHÔNG?
Thường chỉ chỉ định ở các bạn ở nhóm đã rõ tiền sử dị ứng thức ăn trước đó. Đây là chỉ định của BS chuyên khoa sâu.
Nếu quá lo lắng, gia đình có thể đưa con đến các bác chuyên khoa dị ứng, các bác sẽ giải thích kĩ hơn về chỉ định test lẩy da dị nguyên này.
⚠️ GHI CHÚ THÊM VỀ PHẢN ỨNG DỊ ỨNG (CHUNG):
⚠️ CÁC PHẢN ỨNG MẪN CẢM SỚM = CẤP CỨU:
GỌI CẤP CỨU KHI:
- Lưỡi phù nề, ho liên tục, khóc khàn tiếng
- Thở rít, khò khè dữ dội
- Tím tái, li bì
(Hiếm gặp, 1/1000 trẻ nguy cơ cao)
ĐI VIỆN KHI:
- Phù nề môi, miệng, mặt
- Nổi mề đay
- Đau bụng, nôn
⚠️ CÁC PHẢN ỨNG MUỘN (sau vài giờ) = Dừng ăn, thử sau 2 tuần hoặc đi khám
- Triệu chứng tiêu hóa: đau bụng kéo dài, nôn trớ nhiều hơn
- Bỏ ăn, khóc ngằn ngặt không dỗ được
- Tăng/giảm tần số đi phân so với bình thường
- Thay đổi tính chất phân
- Đỏ hoặc ngứa da
- Eczema nặng hơn
Nguồn: BS Mon
Tham khảo từ các đồng thuận và hướng dẫn sau:
1. Consensus communication on early peanutintroduction and the prevention of peanutallergy in high-risk infants, Fleischeret al. World Allergy Organization Journal (2015) 8:27
2. ASCIA Information on how to introduce solid foods to babies for allergy prevention.
3. Early introduction of foods to prevent food allergy, Chanet al. Allergy Asthma Clin Immunol 2018, 14(Suppl 2):57
4. Preventing food allergy in higher risk infants:guidance for healthcare professionals (BSACI, UK)
5. Ferraro V, Zanconato S, Carraro S. Timing of Food Introduction and the Risk of Food Allergy. Nutrients. 2019 May 21;11(5):1131. doi: 10.3390/nu11051131. PubMed PMID: 31117223; PubMed Central PMCID: PMC6567868.
0 Nhận xét