KHÚC DẠO ĐẦU VIÊM DA CƠ ĐỊA

KHÚC DẠO ĐẦU VIÊM DA CƠ ĐỊA (CHÀM)

Mỗi ngày mình phải làm chuyện này ít nhất là một lần, đó là hát khúc dạo đầu với ba mẹ của mấy đứa nhỏ bị viêm da cơ địa để đả thông tư tưởng. Nếu đã thông, tâm lý về sau sẽ ổn định, phối hợp điều trị tốt hơn và không lăn tăn.

VDCD là một bệnh mãn tính và gây nhiều phiền hà trong cuộc sống, tuy nhiên việc điều trị thường được thực hiện một cách cẩu thả vì thiếu thời gian, lười giải thích. Phần lớn bs ít có thời gian giải thích mà chủ yếu viết cái toa corticoid và dưỡng ẩm rồi cho về, cha mẹ thì vật vã với nó mà sao không thấy hết, rồi corticoid liên tục, rồi nhiễm trùng,…

Nên mình luôn hát bài dạo đầu với bệnh nhân VDCD mình gặp lần đầu tiên, 10 phút thôi nhưng sẽ khiến mọi chuyện dễ dàng về sau, tâm lý cha mẹ ổn định, thoải mái, việc điều trị cũng nhẹ nhàng, hợp lý mà không có những kỳ vọng không tưởng như VDCD sẽ hết sau 2 tuần. 

VDCD là bệnh rất phổ biến ở trẻ em, nhất là trẻ nhỏ, khoảng 30%, cứ 3 đứa thì có 1 đứa bị. 

VDCD có tính di truyền, với gần 50% bệnh nhân có đột biến gene làm giảm sản xuất filaggrin là một protein quan trọng trong cấu trúc của lớp ngoài cùng của da, làm da khô, viêm, dễ tiết dịch. Hàng rào da bị tổn hại làm da dễ bị nhiễm trùng, kích ứng, dị ứng.

Nên cái vòng tròn lẩn quẩn ở bệnh nhân VDCD là da khô – viêm – nhiễm trùng – kích ứng – dị ứng. Bệnh nhân sẽ có những đợt bùng phát viêm da, ngứa, làm nhiễm trùng, rồi nhiễm trùng quay lại làm viêm da nặng hơn, rồi dễ bị viêm da do kích ứng lên da, rồi nếu có dị ứng sẽ làm bùng phát nhiều hơn, viêm da nặng và khó trị hơn. Thêm thời tiết có thể làm nặng hơn, nhất là mùa đông lạnh khô.

Bệnh nhân phải được giải thích rằng tất cả các thuốc, biện pháp điều trị hiện nay chỉ là chữa cháy, đối phó, phòng ngừa.

Da khô là tình trạng cố hữu ở bệnh nhân VDCD, các loại kem dưỡng ẩm chỉ là chút mưa phùn trên sa mạc, chứ không thể nào biến sa mạc thành đồng lúa xanh tươi. Nên dưỡng ẩm là phải làm nhưng nó chỉ xoa dịu tình hình chứ không làm thay đổi, nên phải làm thường xuyên, nhiều lần trong ngày kiểu mưa dầm thấm sâu, chứ đừng nói em bôi mà nó vẫn khô, dĩ nhiên là nó phải khô, nhưng có chút mưa còn hơn hạn hán quanh năm.

Rồi da khô thì phải viêm, ngứa, khi đó thì phải giảm viêm, bớt ngứa, lúc này là lúc cần corticoid và antihistamine. 

Corticoid giống như bình chữa cháy, cháy lớn mới cần, xài hết bình thì thôi, chứ cũng không thể xài hoài, xài hoài sẽ làm phụ thuộc nó (nghiện cort) và càng ngày càng giảm tác dụng. Một đợt mình xài 7-10 ngày là tối đa. Lúc này muốn bỏ nó phải trải qua một quá trình đau khổ cai nghiện. Lúc này phương pháp cai nghiện cort không dưỡng ẩm (NMT: Non Moisture Therapy) ra đời.

Rồi khi nó nhiễm trùng thì phải điều trị nhiễm trùng, nếu không VDCD sẽ ngày càng nặng. Vi trùng ở đâu, nó có sẵn trên da, chỉ chờ cơ hội bùng phát, điển hình là tụ cầu và liên cầu, rồi thêm nấm, các thể loại virus (molluscum contagiosum). 

Rồi phải chú ý tới các chất có thể gây kích ứng da, xà phòng, quần áo, mỹ phẩm, ect…

Rồi mấy đứa có dị ứng nặng nhất là dị ứng thức ăn cũng có thể làm VDCD nặng hơn, cần phải chú ý theo dõi và tầm soát nếu cần khi VDCD nặng khó trị.

Ngoài ra còn các yếu tố khác như stress, ô nhiễm môi trường, khí hậu, rối loạn miễn dịch, quá dơ hoặc quá sạch cũng làm VDCD nặng hơn.

Cho nên các biện pháp điều trị VDCD chủ yếu là giúp cải thiện chất lượng sống, giảm các đợt bùng phát và nhiễm trùng, giữ nó trong vùng nhẹ nhất có thể. Nói chung là câu giờ.

Tại sao lại là câu giờ, vì có điều rất may mắn là hầu hết các trường hợp VDCD ở trẻ em sẽ tự hết, khi nào tự hết, có thể là 1 tuổi, 2-3 tuổi, 5-6 tuổi. Cái này tùy theo VDCD nặng nhẹ, dị ứng, và sự trưởng thành của hệ thống miễn dịch ở trẻ.

Mình còn nhớ đứa nhỏ VN ở El Paso, nó bị VDCD toàn thân lúc nào cũng khô, đỏ ngứa, dị ứng với nhiều loại thức ăn. Mình và ba mẹ nó vật vã điều trị, tới 3 tuổi tự nhiên nó hết sạch, không phải mình hay, tới lúc thì tự nó hết.

Mình nhớ nhiều đứa nhiễm trùng lầy lội, có đứa phải xài tới Clindamycin, rồi tự nhiên nó hết, da dẻ lành lặn trừ hơi khô chút thôi.

Có bạn kia nói móc mình, con nít bị VDCD mấy tuổi hết dzị bs, chứ chồng em 32 tuổi còn bị. Mình lười trả lời mấy thể loại này, vì mình khám VDCD mỗi ngày, chứ không phải như bạn chỉ có một ông chồng VDCD.

Con nít nhỏ cứ 3 đứa thì có 1 đứa VDCD, nhưng bạn vô trường cấp 1 coi thử trong 1 lớp, thậm chí trong 1 trường có bao nhiêu đứa VDCD? Mấy đứa còn sót lại là xui bị đột biến gene thiếu filaggrin nặng là da khô suốt đời, hoặc kèm theo dị ứng nặng. Cái đó thì mình phải sống với nó, chỉ học cách sống chung sao cho nhẹ nhàng nhất thôi, hoặc điều trị dứt điểm dị ứng bằng liệu pháp miễn dịch.

Tuần này 5 ngày hát bài này đủ 5 ngày, có ngày hát liên khúc luôn. Hát riết cũng mệt nhưng phải hát, vì tương lai của con em chúng ta và vì tương lai của bác sĩ. 

Bệnh nhân của mình nặng nhẹ đủ cỡ, nhưng phụ thuộc corticoid là không có nha, nên mình không có xài NMT gì đó.

Nguồn: BS  Hung Truong