🤢 Trong bài này, ta sẽ biết được nguyên nhân, cách chăm sóc, theo dõi và khi nào thì đưa con đi khám hoặc đưa con đi cấp cứu.
Nôn, khác với trớ, là có một lực đẩy, co bóp mạnh, tống thức ăn, dịch dạ dày ra ngoài. Thường trước khi nôn, trẻ sẽ có cảm giác buồn nôn hoặc ậm ạch ấm ách.
🤢 VÌ SAO CON NÔN?
- Viêm dạ dày do virus (như Rotavirus)
- Ngộ độc thức ăn
- Kích thích dạ dày sau uống Ibuprofen
- Dị ứng thức ăn
- Ho
- Say tàu, xe, say sóng
- Đau đầu
- Các bệnh nguy hiểm (tắc ruột, lồng ruột, viêm ruột thừa, nhiễm khuẩn tiết niệu, đái đường, tổn thương não – sọ não)
- Nôn chu kỳ
🥺 XÁC ĐỊNH MỨC ĐỘ NÔN?
- Nôn nhẹ: 1 – 2 lần/ ngày
- Trung bình: 3 – 7 lần/ngày
- Nặng: nôn mọi thứ, hoặc trên 8 lần/ngày.
- Nguy cơ chính của nôn là MẤT NƯỚC.
- Trẻ càng nhỏ, nguy cơ mất nước càng cao.
🆘 KHI NÀO GỌI CẤP CỨU?
Gọi Cấp cứu 115 để được hỗ trợ khẩn cấp ngay khi:
- Không thể đánh thức trẻ.
- Trẻ li bì, không cử động.
- Bố mẹ cảm thấy con đang ở tình trạng nguy kịch.
🚑 KHI NÀO ĐƯA CON ĐI CẤP CỨU?
Đưa trẻ tới cấp cứu ở cơ sở y tế gần nhất khi:
- Li bì, khó đánh thức.
- Hành động, nói nhảm.
- Nhìn trẻ lờ đờ không tỉnh.
- Cổ cứng.
- Nôn ra dịch máu hoặc nghi là máu.
- Nôn ra dịch xanh hoặc vàng xanh (dịch mật).
- Đau vùng hạ sườn phải.
- Nghi ngờ ngộ độc.
- Nuốt phải dị vật.
🚖 ĐƯA CON ĐI KHÁM CHUYÊN KHOA NHI, nếu:
- Đau đầu
- Nghi ngờ mất nước (không tiểu trong vòng 8h, tiểu sẫm màu, môi miệng khô, khóc không nước mắt).
- Đau bụng (vặn vẹo bụng, khóc) khi không nôn.
- Nghi ngờ đái đường (uống nhiều, đái nhiều, sụt cân gần đây).
- Nghi ngờ viêm thận (đau lưng, sốt, đái khó).
- Nôn mọi thứ hoặc nôn liền trong 8 giờ.
- Trẻ dưới 3 tháng tuổi mà nôn trên 2 lần (không phải trớ nhé).
- Trẻ dưới 3 tháng tuổi kèm theo sốt.
- Trẻ có bệnh nền (đái đường, viêm dạ dày) hoặc chấn thương sọ não.
- Trẻ đã được chẩn đoán suy giảm miễn dịch hoặc đang điều trị corticoid.
- Nôn, không thể uống thuốc đang điều trị.
- Sốt trên 40 độ C.
- Linh cảm của mẹ là con cần được khám, con đang rất mệt.
⚠️ ĐI KHÁM NGAY TRONG 24 GIỜ NẾU:
- Nôn ở trẻ dưới 1 tuổi.
- Nôn kéo dài trên 24 giờ.
- Sốt trên 3 ngày.
- Sốt lại sau khi đã cắt sốt được 24 giờ.
- Linh cảm của mẹ là con cần khám, con đang rất mệt.
👩⚕️ ĐI KHÁM THONG THẢ:
- Trẻ thường hay nôn, kể cả lúc khỏe.
- Mẹ muốn khám thêm các chuyên khoa khác cho con.
👩👧👦 CÓ THỂ TỰ CHĂM SÓC Ở NHÀ, khi:
- Nôn nhẹ (1-2 lần/ngày) hoặc trung bình (2-7 lần/ngày) không kèm theo các dấu hiệu nặng kể trên.
⚠️ PHÁT HIỆN TRẺ BỊ MẤT NƯỚC:
Mất nước là tình trạng cơ thể thiếu dịch để duy trì dịch trong lòng mạch máu (mất quá nhiều và cung cấp không đủ), đây là tình trạng nặng, có thể nguy hiểm đến tính mạng và cần được thăm khám:
Trẻ không thể ăn uống đủ dịch (nước, sữa,…) và:
- Tiểu sẫm màu (vàng sẫm) và không tiểu trong 8 giờ qua.
- Môi miệng khô.
- Khóc không nước mắt.
- Lơ mơ, lừ đừ [dấu hiệu nguy kịch].
- Da tái, chân tay lạnh, mạch yếu [dấu hiệu nguy kịch].
🍼 VỚI TRẺ ĐANG ĂN SỮA CÔNG THỨC
Hãy cho trẻ uống Oresol trong 8 giờ.
- Nếu con nôn từ 2 lần trở lên, cho con uống thêm Oresol trong 8 tiếng. Nếu chưa mua được Oresol, có thể dùng tạm sữa công thức.
- Cần mua loại Oresol chuẩn, không mua loại pha sẵn hoặc các nước bù điện giải thương mại.
- Đổ thìa chậm. Cụ thể: 5 – 10 mililit MỖI 5 phút.
- Sau 4 tiếng không nôn, tăng gấp đôi lượng đó.
- Sau 8 tiếng không nôn, ăn lại sữa công thức bình thường.
🤱 VỚI TRẺ ĐANG BÚ MẸ
Hãy giảm lượng ăn mỗi cữ bú, và:
- Nếu trẻ bú mẹ nôn trên 2 lần, cho bú trong 5 phút mỗi 30 – 60 phút. Sau 4 giờ không nôn, cho bú bình thường.
- Nếu tiếp tục nôn, vắt sữa mẹ ra bình để đổ thìa.
- Cho con ăn sữa mẹ bằng đổ thìa hoặc bơm xi lanh: 5 – 10 mililit mỗi 5 phút. Ít khi cần dùng Oresol cho trẻ bú mẹ hoàn toàn và mẹ đủ sữa, vì có thể làm trẻ nôn thêm.
- Sau 4 tiếng không nôn, cho trẻ bú mẹ trực tiếp bình thường.
- Bắt đầu lại với các cữ bú ngắn (5 phút) mỗi 30 phút.
🧑 VỚI TRẺ TRÊN 1 TUỔI
Cho trẻ uống bổ sung nước, Oresol trong 8 giờ
- Nếu trẻ nôn suốt trong 12 tiếng qua, trẻ cần bổ sung với Oresol.
- Uống 10 – 15 mililit mỗi 5 phút.
- Sau 4 giờ không nôn: tăng dần lượng uống.
- Sau 8 giờ không nôn: ăn uống bình thường.
🍕 TẠM NGHỈ CÁC ĐỒ ĂN CỨNG
- Tạm nghỉ các món cứng, đặc khi trẻ nôn.
- Sau 8 giờ không nôn, ăn lại tăng từ từ.
- Bắt đầu ăn lại với bột ngũ cốc, bánh mì,…
🧐 KHÔNG TỰ Ý DÙNG THUỐC
- Dừng mọi loại thuốc tự mua trong 8 giờ, do một số loại làm con nôn.
- Sốt: dùng hạ sốt nếu trẻ sốt cao kèm mệt mỏi, ăn uống kém. Nên dùng Paracetamol (vì Ibuprofen có thể kích ứng dạ dày).
- Gọi bác sĩ ngay nếu trẻ nôn sau khi uống thuốc điều trị được kê đơn.
😴 DỖ TRẺ NGỦ MỘT CHÚT THÌ TỐT
- Ngủ là thời gian để làm rỗng dạ dày, giảm nôn.
- Trẻ không cần phải uống bất cứ thứ gì nếu bụng khó chịu và không bị kèm theo tiêu chảy.
🦸♂️ ĐI HỌC TRỞ LẠI
Trẻ có thể đi học trở lại khi đã hết nôn và không còn sốt.
🐧 THƯỜNG THÌ…
- Trẻ sẽ nôn ra hết mọi thứ trong bụng trong 3 – 4 giờ đầu, sau đó sẽ dễ chịu hơn.
- Nôn do nhiễm virus dạ dày – ruột thường hết sau 12 – 24 giờ (sau đó là tiêu chảy tóe nước).
- Nôn nhẹ (đôi lần một ngày) thường hết sau 3 ngày.
Nguồn: Schmitt Pediatric Guidelines (2010).
0 Nhận xét