RSV - NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT

• 
  

RSV: BIẾT ĐỊCH BIẾT TA

🔔 “VẮC XIN” RSV ĐÃ ĐƯỢC US-CDC PHÊ DUYỆT

🇺🇸 Theo tin mới nhận từ Mỹ, mùa thu đông năm nay, CDC Mỹ đã duyệt cho dùng nirsevimab - một kháng thể đơn dòng - để phòng virus RSV. Kháng thể có kì vọng bảo vệ trẻ trong vòng 5 tháng, giảm 80% nguy cơ biến chứng nặng. Vì mới phê duyệt, sản phẩm này mới có với số lượng hạn chế, các bác phụ huynh sống ở Mỹ có con nhỏ dưới 8 tháng - bước vào mùa đông đầu đời (thời điểm dễ mắc RSV nặng) có thể liên hệ bác sĩ gia đình để tìm hiểu thêm. Hy vọng rằng các sản phẩm này sẽ sớm có mặt tại Việt Nam. Ở Mỹ, người ta còn tiêm phòng RSV cho mẹ với Abrysvo để bé sơ sinh có miễn dịch sau sinh. Đủ để thấy là dù ở đâu thì người ta cũng sợ các bé nhiễm RSV! 

🦠 THÔNG TIN VỀ VIRUS RSV 

🧿 Tuy nhiều bạn đã biết, nhưng với nhiều người, cái tên này vẫn còn lạ, thậm chí từng bị báo chí gán tên "virus lạ bùng phát" năm 2019. Hoặc khi bác sĩ nói kết quả xét nghiệm của bé dương tính với RSV - "rờ ét vê" - "a ét vi" thì còn nhiều bạn lúng túng. Có người còn bảo "ơ nghe hao hao... HIV" (!?)

🤖 RSV là virus gây bệnh đường hô hấp, viết tắt tên tiếng Anh của Respiratory Syncytial Virus - virus hợp bào hô hấp. 

Đã là virus (siêu vi) thì KHÁNG SINH không diệt được vì siêu vi không có cấu trúc tế bào, tránh được các cơ chế tấn công tìm diệt của kháng sinh. Tóm người có tóc, ai tóm được kẻ trọc đầu?

☔️ Ở trẻ lớn và người lớn như chúng ta, RSV gây ra cảm cúm, hắt hơi sổ mũi - cứ về thu đông hay chuyển trời là bị. 

Ở trẻ bé, nhiễm RSV có thể gây bệnh từ nhẹ đến nặng: từ hắt hơi, chảy mũi đến viêm phổi, khó thở - tùy thuộc vào tuổi của bé, bệnh lý có sẵn (trẻ đẻ non tháng, có bệnh tim mạch, có sẵn bệnh phổi...). 

⛈❄️ RSV bùng phát vào MÙA THU - MÙA ĐÔNG VÀ GIAO MÙA.

💣 Ở trẻ sơ sinh và đang thời kì bú mẹ, nhiễm RSV có thể gây viêm TIỂU phế quản (các đường dẫn khí nhỏ trong phổi). Gây khò khè nhiều, có thể tiến triển khó thở nhanh, đặc biệt ở các bé đẻ non hoặc hệ miễn dịch yếu, bệnh lý tim (tim bẩm sinh) hay phổi (bệnh phổi mạn, xơ phổi...). Với nhóm trẻ nguy cơ cao đó, bố mẹ càng cần phải kiêng cữ và dự phòng tốt cho con, cùng xin ý kiến tư vấn của bác sĩ sớm ngay khi sụt sịt. 

NHIỀU BÉ VÀO VIỆN VÌ VIÊM PHỔI, KÈM RSV: CÓ ANH CHỊ BỐ MẸ ÔNG BÀ Ở CHUNG ĐANG HO CÚM MÀ KHÔNG CÁCH LY KIÊNG CỮ!

Ở trẻ nhỡ nhỡ (đang đi nhà trẻ), biểu hiện đa phần là chảy mũi nhiều, một số bị viêm tiểu phế quản, viêm phế quản, nhưng đa phần có thể điều trị ở nhà sau khi đi khám với bác sĩ nhi. Vì RSV là virus, trừ khi có biến chứng khó thở, thì bệnh sẽ tự khỏi (như người lớn vẫn tự khỏi cảm sốt). 

🔬 KHI RSV DƯƠNG TÍNH?

Như đã nói, KHÔNG có thuốc nào điều trị đặc hiệu RSV. Các bác sĩ sẽ đưa ra các điều trị hỗ trợ, tức là:

• 1) Chảy mũi nhiều, thì cần rửa mũi, hút mũi - đặc biệt HIỆU QUẢ VÀ QUAN TRỌNG với trẻ nhiễm RSV (do đường thở bé - hẹp - dễ tắc).

• 2) Hạ sốt khi sốt cao và khó chịu nhiều

• 3) Chịu khó ăn và UỐNG. Chia nhỏ bữa, hút mũi trước ăn bú cho đỡ ngạt, ăn sữa đổ thìa và tập trung vào ăn sữa, uống nước quả, cháo loãng… 

Một số biện pháp điều trị như khí dung thuốc giãn phế quản, corticoid sẽ được cân nhắc chỉ định tùy đáp ứng của mỗi trẻ. Đa phần, là ít hiệu quả, không còn là chỉ định bắt buộc dành cho trẻ viêm tiểu phế quản do RSV.

💣 Ở những trẻ nhiễm RSV diễn biến nặng và nhanh, trẻ sẽ có khó thở (thở nhanh - ngừng thở, rút lõm lồng ngực, ăn bú kém...). Với những trẻ này, bắt buộc là đi viện ngay, để thở oxy nếu cần, hỗ trợ hô hấp (máy thở qua gọng mũi, máy thở qua ống thở - khi quá khó thở), dịch truyền bù dịch, kháng sinh…

🤚 LÀM SAO ĐỂ TRÁNH BỊ LÂY RSV?

RSV lây qua dịch tiết hầu họng, mũi, văng ra khi xì mũi, hắt hơi, ho. RSV sau đó lây qua tiếp xúc trực tiếp (tức là qua bàn tay). DỰ PHÒNG bằng cách:

• Tránh tiếp xúc với khói thuốc lá và các thể loại khói khác.

• Hạn chế đưa con tới nơi đông người, hoặc không đi nhà trẻ nếu ở nhà trẻ đang có dịch (nếu có thể)

• Rửa tay thường xuyên, đặc biệt ở trẻ nguy cơ ("miễn dịch kém", "non yếu") 

• Cách ly nếu anh, chị của trẻ chung nhà có dấu hiệu viêm nhiễm hô hấp

• Dạy trẻ che miệng mũi khi ho và người lớn tuân thủ làm gương

• Hạn chế hôn vào mũi, miệng, mặt trẻ. Thèm quá thì thơm vào tay chân, quần áo (xa mũi xa miệng). 

😳 NẾU ĐÃ BỊ RỒI CÓ BỊ LẠI KHÔNG?

Có thể bị lại. Thậm chí bị đợt mới ngay trong tháng, trong mùa đó. Sang năm mà không phòng tốt thì vẫn bị đợt mới.

🗣 PALIVIZUMAB LÀ THUỐC DỰ PHÒNG RSV?

Đúng. Nhưng chỉ định của Palivizumab rất hạn chế, dành cho nhóm nguy cơ cao và do bác sĩ chuyên khoa xem xét chỉ định.

🦠 SIÊU VI CÓ VÕ VÀ CÓ VỎ 

Là anh em chung họ với sởi, virus RSV rất nhỏ, đường kính chỉ 150 nm, được phân lập lần đầu năm 1958 từ phổi viêm của trẻ sơ sinh (trước đó là tinh tinh). Chính vì kích thước nhỏ như vậy, RSV có thể lơ lửng trong không khí, tồn tại lâu - đặc biệt khi phòng KÍN GIÓ. 

👉🏻 Bài học 1: Hãy thông thoáng phòng của bé. Mở cửa thoáng gió khi có thể. Phòng kín, chật chội, đông đúc: trẻ dễ mắc RSV hơn. 

🕰️ Virus RSV này có VỎ. Do đó, tồn tại ở môi trường khá lâu. Cụ thể:

• Trên bàn tay người: 30 phút

• Trên ống nghe bác sĩ: 6 tiếng

👌🏻 Bài học 2: Sát khuẩn tay, sát khuẩn bề mặt trẻ tiếp xúc. Bác sĩ chủ động sát khuẩn ống nghe trước khi khám (dù nhà sản xuất bảo làm vậy sẽ nhanh hỏng ống nghe!)

🛡️ Vỏ của RSV có cấu trúc lipid. Ái chà, như vậy là sẽ dễ dàng biến tính khi gặp cồn. 

👉🏻 Bài học 3: Nếu không tiện rửa tay với xà phòng thì dùng sát khuẩn nhanh có cồn cũng rất hiệu quả! Tất nhiên là nồng độ cồn từ 70% trở lên. 

ĐÁP ỨNG MIỄN DỊCH CÓ BỀN LÂU?

• Với RSV, đáp ứng miễn dịch không kéo dài. Do đó, trẻ có thể mắc lại sau 2 tháng. 

💊 Tại sao bác sĩ lại kê kháng sinh cho con em? 

• Bội nhiễm THÊM vi khuẩn như phế cầu thường xảy ra, đặc biệt ở những ngày sau. Các vi khuẩn này vẫn cư trú trong đường thở. Nhờ thời tới, niêm mạc đường hô hấp tổn thương mới có thể bùng lên gây bệnh. 

🌧️ MÙA MƯA LÀ MÙA RSV

• Một nghiên cứu ở Thái Lan đã nhận thấy cứ hễ cột mưa khí tượng cao là cột ca bệnh RSV cao lên. Kết quả tương tự cũng được ghi nhận ở Bệnh viện Nhi Trung ương, Nhi đồng 1 và Nhi đồng 2. 

TẠI SAO KHỎI RỒI MÀ CON VẪN KHÒ KHÈ?

• Trẻ nhiễm RSV có thời gian hồi phục là 4 - 8 tuần (vâng, 1 - 2 tháng đó!) thường kèm theo ho kéo dài, khò khè kéo dài và cần can thiệp - theo dõi của bác sĩ. 

🏹 HÔM QUA BÁC CÓ NÓI ĐẾN NIRSEVIMAB PHÒNG RSV, BAO GIỜ VIỆT NAM CÓ THẾ?

Theo một số nguồn thông tin, một hãng dược lớn sẽ đưa nirsevimab về Việt Nam vào năm 2026. Trong thời gian chờ đợi, ta vẫn phòng bệnh với các biện pháp đã có - vẫn ổn! 😃 

👨🏻‍⚕️ Dr. Mon