CẢI THIỆN CHIỀU CAO CHO CON

Hôm nay khám bệnh thanh niên 18 tuổi, cuối buổi hỏi em có thắc mắc gì không, em trai nói em chỉ không vui với chiều cao khiêm tốn của mình thôi. Mình nói xin lỗi nha, chiều cao của em là kết quả cuối cùng rồi, 18 tuổi rồi xương nó ngừng dài rồi, chịu thôi. Muốn cao hơn chỉ còn cách phẫu thuật kéo dài xương mà thôi.

Con gái mình có chiều cao vừa phải, 170cm, trong chuyến đi VN lần này nó có hỏi sao con thấy mấy bạn ở VN nhỏ con nhiều quá vậy ba, mình phải giải thích lòng vòng cho nó hiểu.

Chiều cao của một người là kết quả của một quá trình phát triển của khung xương, nhất là các xương dài và xương sống, từ lúc sinh cho tới khoảng 18 tuổi, mà giai đoạn nước rút là 12 - 13 tới 18 tuổi.

Chiều cao của một người phụ thuộc phần lớn vào di truyền, cha lẫn mẹ lùn tịt thì con khó mà cao, cho nên mới có cái công thức dự đoán chiều cao của một người dựa trên chiều cao cha mẹ.

Chiều cao của một người (cm) = ((chiều cao cha + chiều cao mẹ) +/- 13cm) rồi chia 2.

Nếu là trai thì +13, nếu là gái thì -13.

Phần còn lại để phát triển chiều cao đó là chế độ dinh dưỡng, vận động, hoàn cảnh sống, các bệnh kèm theo làm ảnh hưởng chiều cao. Đây là chuyện mình có thể can thiệp, chứ di truyền là duyên nơ, duyên ai nấy hưởng.

Ngoài ra chủng tộc và giới tính củng ảnh hưởng chiều cao, không bàn ở đây.

CALCIUM

Nói tới chiều cao là nói tới xương, nói tới xương là nói tới Ca. Ca là chất tạo xương, là một trong những khoáng chất quan trọng của cơ thể. 99% Ca là nằm trong xương, chỉ có 1% lang thang trong máu nên nồng độ Ca trong máu ở một thời điểm có giá trị rất ít trong việc đánh giá chất lượng và sự phát triển của xương.

Ca trong cơ thể được điều hòa bởi vit D, hormone cận giáp, calcitonin. Trong đó vit D là yếu tố cần chú ý nhất.

Nhu cầu Ca mỗi ngày tăng dần theo tuổi, từ 200mg lúc mới sinh cho tới 1300 mg từ 9 tuổi trở đi (xem hình)

Ngày xưa, khi chúng ta còn nghèo, ăn cơm trắng chan nước tương với vài lát thịt, thì khó có thể nạp được 1000mg Ca mỗi ngày. Thời nay 1000mg Ca mỗi ngày là rất dễ dàng với một chế độ ăn đa dạng.

Ca có nhiều trong sữa và các sản phẩm từ sữa, một ly sữa ít béo có khoảng 300mg Ca, một hũ yogurt 240ml có gần 400mg Ca, một phần cheese có 300mg Ca.

Ngoài ra Ca còn có nhiều trong các loại cá hồi, cá thu, rau củ, đậu, cà chua.

Thêm vào các loại thực phẩm đã được tăng cường Ca như nước cam, cereal, tàu hũ, sữa đậu nành, …

Cho nên một ngày ăn uống 1000 mg Ca không khó, ở miền quê nhiều người còn cười nhạo người già uống sữa, đâu biết đứa uống sữa lưng thẳng, còn mình uống trà lưng còng queo. Hồi nhỏ tui may mắn uống sữa dê mỗi ngày do ông ngoại nuôi dê nên cao được 170cm, nhưng bù lại hơi dê một tí.

Vì vậy, hiện nay Hiệp Hội Nhi Khoa Hoa Kỳ (AAP) không khuyến cáo bổ sung Ca cho trẻ em, mà khuyến khích chế độ ăn đa dạng, giàu Ca, vì Ca từ thức ăn dễ hấp thu hơn và có kèm theo các dưỡng chất khác cho cơ thể.

Chỉ nên bổ sung Ca ở trẻ có chế độ ăn nghèo Ca, có bệnh làm kém hấp thu Ca hay rối loạn chuyển hóa Ca. Ngoài ra ăn uống đa dạng là đủ

Ca còn là huyển thoại của nhiều loại bệnh khác như rụng tóc vành khăn, khóc đêm, co giật cơ lành tính khi ngủ, giống gì không biết là do thiếu Ca, thiệt khổ. Thằng cháu mình viêm tai giữa bỏ bú mà bị cho uống Ca riết tới bại não. Ca còn là thị thường TPCN béo bở nhất là ở VN, thật tình ở Mỹ mình hiếm khi cho uống Ca, nhiều năm rồi không có cho đứa nào hết thì phải, vì bên đây tụi nó ăn dư Ca, uống thêm Ca cho sạn thận à?

Bài trước mình nói qua cái công thức đự đoán chiều cao của con dựa trên chiều cao của cha mẹ, có nhiều bạn nói nó không đúng. Dĩ nhiên là nó không đúng trong tất cả mọi trường hợp rồi vì nhiều khi mẹ lùn ba cao nhưng con nhờ hưởng cái gene của ba nên cao vời vợi, hoặc cha mẹ lùn nhưng con có điều kiện sống tốt nên cao hơn cha mẹ rất nhiều. Thằng con mình không giống cha lẫn mẹ mà giống chú, còn mình thì giống ông nội.

Đây mới là chỗ các yếu tố khác làm thay đổi tình thế, nhân định thắng thiên. Mình đã nói về Ca, vậy còn mấy thứ khác thì sao?

VITAMIN D

Vit D là loại vitamin hòa tan trong mỡ, rất quan trọng tới sự phát triển xương, tăng sức đề kháng của cơ thể, ngừa ung thư, làm tốt da.

Vit D chỉ đến từ thức ăn có 10%, 90% còn lại được cơ thể tổng hợp ở da chúng ta dưới tác dụng của tia UVB từ ánh nắng mặt trời. Tia UVB là tia có bước sóng trung bình, chỉ chạm tới trái đất từ 10AM-3PM, nên truyền thuyết phơi nắng sớm để kiếm vit D ngừa còi xương là xưa rồi. Phơi nắng tập thể dục hít khí trời buổi sáng thì ok. Phơi nắng để trị vàng da ở trẻ sơ sinh cũng dẹp luôn rồi, không có tác dụng gì, chỉ tổ ăn tia cháy da tăng nguy cơ ung thư da về sau.

Vit D có tác dụng giúp hấp thu Ca, nên uống Ca cho nhiều mà thiếu vit D cũng như không, nên Vit D là phải đủ.

Thiếu vit D ngày càng nhiều hơn vì người ta ít ra ngoài phơi nắng hơn mà ở trong nhà chơi game coi phim, có đi ra ngoài thì che chắn như ninja, bôi kem chống nắng, thêm vào không khí ô nhiễm làm chúng ta sống trong lồng kính khói bụi.

Người có da sậm màu, sống càng xa vùng xích đạo càng dễ thiếu vit D hơn.

Người béo phì thì gần như chắc chắn thiếu vit D nếu không bổ sung vì mỡ nó nhốt hết vit D trong cơ thể, không có mà xài, bổ sung điều trị gì cũng phải gấp đôi người bình thường.

Vì sữa mẹ có rất ít vit D nên hiện nay AAP khuyến cáo bổ sung 400 IU vit D mỗi ngày trên trẻ sơ sinh bú mẹ hoàn toàn hay bú sữa công thức ít hơn 1 lít/ngày cho tới ít nhất 1 tuổi. 

Sau 1 tuổi thì tùy theo điều kiện sống, sinh hoạt mà xem xét bổ sung, nhu cầu 600IU một ngày, người béo phì thì nhiều hơn. Người có bệnh gan, thận, tụy, kém hấp thu mỡ thì phải bổ sung đặc biệt nhiều hơn dưới sự theo dõi của bs.

Tui thì mùa hè thì không bổ sung vì phơi nắng nhiều ngoài vườn, ngoài hồ còn mùa thu, đông thì bổ sung 5000 IU/tuần cho nó tiện, thỉnh thoảng thì một viên mvi.

Vit D khi phơi nắng quá nhiều cũng không tạo thêm vit D vì cơ thể đã bảo hòa, khi uống cũng chỉ nên bổ sung theo nhu cầu vì có uống nhiều thêm cũng không làm cơ thể tốt hơn mà chỉ tổ gây hại thận.

Vit D có ngưỡng độc cao nên dùng liểu bổ sung rất an toàn, chỉ có các bạn uống liều cao kéo dài thì có nguy cơ ngộ độc vit D.

Ở trẻ em thì thường khuyến cáo dùng liều bổ sung hàng ngày thôi để an toàn, nếu muốn an toàn hơn nữa thì thỉnh thoảng thử vit D một phát mỗi 6 tháng 1 năm gì đó. Lâu lâu quên một vài ngày không có sao hết vì nó là bổ sung chứ không phải trị bệnh, không cần phải xoắn. 

Vit D thì có nhiều loại, dùng loại nào từ các công ty có uy tín, tiện lợi cho trẻ thì dùng. Nhưng nhớ tránh mấy hàng xách tay không rõ nguồn gốc và xin ý kiến BS nhi để tính liều cho chuẩn.

VITAMIN K2

Vit K2 có tác dụng thúc đẩy quá trình tạo xương nên được quảng cáo rầm rộ trong các sản phẩm làm thúc đẩy chiều cao. Tuy nhiên có một thực tế là khả năng chúng ta thiếu vit K2 là một chuyện vô cùng hiếm hoi, gần như không thể xảy ra trên một người bình thường vì vit K2 rất nhiều trong thức ăn và còn được tạo ra từ vi khuẩn thường trú trong ruột từ sau 6 tháng tuổi trở đi khi trẻ bắt đầu ăn dặm.

Nếu chúng ta thực sự thiếu vit K thì đã chảy máu mà chết trước khi lùn rồi các bạn ạ.

Nhóm tuổi duy nhất thiếu K là trẻ sơ sinh vì vit D dự trữ từ mẹ rất ít, làm trẻ có nguy cơ xuất huyết não trong mấy tháng đầu đời, cho nên đứa nào vừa ra khỏi bụng mẹ là được chích một mũi K 1mg đủ xài tới 6 tháng.

Ngoài ra các bạn có bệnh gan, thận, tụy, rối loạn hấp thu mỡ cũng có thể thiếu K, ngoài ra uống K chỉ tổ tốn tiền mà thôi.

Như vậy vit D và Ca là nguyên liệu tạo xương cũng như muốn xây nhà lầu thì phải có xi măng, gạch, thép, giờ còn thiếu thợ xây. Vậy thợ xây xịn là ai?

GIẤC NGỦ VÀ GROWTH HORMONE

Trong cơ thể có một loại hormone được tiết ra từ tuyến yên trong não gọi là hormone tăng trưởng (HGH hay human growth hormone).

Nghe tên là biết mặt, HGH giúp thúc đẩy quá trình chuyển hóa và tạo xương trong cơ thể giúp chúng ta cao hơn.

HGH không tiết ra suốt ngày đêm mà tiết ra từng đợt (pulse). HGH được tiết ra nhiều khi chúng ta ngủ, nhiều nhất là từ đầu hôm tới nửa đêm (9P-1AM), ít hơn lúc gần sáng. Cho nên giấc ngủ cực kỳ quan trọng trong sự phát triển thể chất, chiều cao và cả não bộ của trẻ.

Nhu cầu giấc ngủ rất cao ở trẻ sơ sinh (14 - 17 giờ/ngày) và giảm dần từ từ cho tới người trưởng thành là 8 giờ/ngày. (xem hình)

Trẻ nên được đi ngủ sớm, ngủ đủ để bảo đảm sự phát triển lành mạnh về chiều cao và não bộ, đồng thời giúp tăng cường hệ miễn dịch (không ngủ 3 đêm là dễ sinh bệnh)

Chúng ta hay nghe nói trẻ con dậy thì là đang tuổi ăn tuổi ngủ là có lý do.

Các trẻ có rối loạn giấc ngủ, điển hình là trẻ tăng động giảm chú ý loại nặng (ADHD) thường có chiều cao thấp hơn bình thường.

Ngoài ra HGH còn được tiết ra nhiều hơn khi trẻ vận động thể chất, nên vận động rất tốt.

Chúng ta có nên bổ sung HGH để trẻ cao hơn không?

Cũng như các thứ khác, chúng ta chỉ bổ sung HGH khi trẻ có tình trạng giảm HGH vì bệnh lý tuyến yên hay các lý do khác. Nếu không thiếu mà bổ sung cũng không có tác dụng gì. Cho nên việc này phải qua đánh giá bởi bs chuyên khoa về chiều cao, hormone HGH, tuổi xương, nội tiết tố,…

HGH hiện nay chỉ có đường chích dưới da. Các loại đường uống được quảng cáo là HGH thực ra không phải là HGH, đa phần chỉ là các loại TPCN được cho là có các hoạt chất kích thích tiết HGH. Các loại protein có tác dụng kích thích tuyến yên tạo GH (GHS: Growth Hormone Secretagogues) hay được sử dụng bởi các vận động viên như là một loại GH doping hiện không được cho phép sử dụng trên trẻ em và vẫn còn trong vòng nghiên cứu về hiệu quả và tính an toàn của chúng.

Nói dài dòng, ngủ sớm và ngủ đủ, vận động thường xuyên là đủ HGH.

VẬN ĐỘNG THỂ LỰC

Vận động thể lực thường xuyên có tác dụng to lớn tới sự phát triển cơ thể khi còn trẻ em và tới sức khỏe khi chúng ta trưởng thành.

Tập thể dục thường xuyên giúp trẻ em có bộ khung xương vững chắc, quá trình chịu tải kích thích quá trình tạo xương làm xương dài thêm, tăng mật độ Ca trong xương làm xương chắc thêm. Các nghiên cứu trên trẻ em đều cho thấy vận động thường xuyên làm tăng mật độ và chiều dài xương, đặc biệt các thể loại chạy nhảy nhiều.

Người lớn xương không dài nữa nhưng vận động thường xuyên khiến cơ xương vững chắc, ngừa loãng xương, tăng cường hệ miễn dịch, có tác dụng thải độc qua mồ hôi, tác dụng ngừa ung thư qua làm giảm sự suy thoái của bộ gene. Sức khỏe tốt thì tinh thần mới minh mẫn, cơ thể sung mãn. 

Túm lại, để con chúng ta cao hơn chúng ta, chúng ta phải cho chúng ăn uống đa dạng để có đủ Ca, ngó chừng vit D, ngủ sớm và ngủ đủ, vận động thường xuyên. Bạn nhìn cái list trong hình sẽ thấy.

Đơn giản vậy thôi, đừng khiến nuôi con trở thành một áp lực khiến bạn mệt mỏi, nuôi con là phải vui.

Nguồn: BS  Hung Truong