Vài ngày trước tôi tình cờ chứng kiến một người mẹ “điều binh” với một đứa trẻ tầm 2.5 tuổi khi bé mải ngồi bẹt xuống đường chơi say mê với mấy chú kiến mang chiếc lá về tổ. Câu “điều binh” của người mẹ như sau: “Kevin, đi thôi con…n”. Nội dung câu nói rất bình thường, nhưng giọng điệu và cách nhấn giọng là câu nói rất chua ngoa và khó chịu, như hét vào tai trẻ và người đi đường. Hiển nhiên, đứa bé vẫn ngồi đó và người mẹ tiếp tục thêm 2-3 lời nữa, và cuối cùng phải chạy lại kéo bé lên đi và không ngừng nói vài lời nữa như “mẹ bảo con phải nghe, tại sao không nghe lời mẹ,..” trong lúc đi. Nhìn người mẹ tay xách nách mang nhiều túi đồ, có thể đoán được người mẹ đó vừa vất vả mua đồ trong siêu thị ra với 1 tâm trạng không tốt lắm.
Tuy nhiên, mới hôm qua, tôi cũng nhìn thấy 2 mẹ con khác. Cô bé cũng tầm 2-3 tuổi cứ chạy lòng vòng chậu hoa tím vàng tỏ vẻ quá thích thú với 2 cô bướm xinh xinh. Mẹ cô bé bảo “mẹ con mình cần về nấu cơm, chúng ta về thôi con.” Cô bé vẫn cứ mãi chơi. Mẹ cô bé nói tiếp: “ con có 5 phút để chào tạm biệt chị hoa và em bướm nhé”. Gần hết 5 phút, mẹ bé lại bảo: “chúng ta về thôi, đã hết 5 phút rồi”. Cô bé còn lưỡng lự, mẹ cô bé đi lại gần và nói” Laura nói bye đi con”, cô bé vẫy tay tạm biệt và 2 mẹ con vừa bước đi vừa nói về chuyện chị hoa và em bướm, về bữa ăn gia đình.
Hai tình huống tôi gặp thật sự không khó bắt gặp trong đời sống hằng ngày. Đôi lúc, cha mẹ sẽ có những khi mệt mỏi, khó giữ bình tĩnh với những “tính khí” đang học hỏi của trẻ mà xử sự và giáo dục trẻ không được đúng. Xử sự theo kiểu “Hùm báo” đã có những nghiên cứu là liên quan đến những tổn thương lớn cho trẻ về tâm sinh lý ở độ tuổi nhỏ và kéo dài về sau, cũng đồng thời làm trẻ khó mà tiếp thu cách giáo dục của cha mẹ, và hơn hết là trẻ sẽ nhanh chóng bỏ qua “sự răn đe” đó của cha mẹ và không cải thiện được tình huống lâu dài. Đôi lúc 1 số cha mẹ không bực nhọc hay khó chịu gì, chỉ là muốn thể hiện cách “hùm báo” để răn đe con trẻ. Tôi cũng hay nghe kiểu nói chuyện như quát vào mặt trẻ, mặc dù trẻ không làm gì quá đáng. Tuy nhiên, trẻ sẽ rất dễ nhận ra đó là cách giao tiếp thông thường của cha mẹ, thay vì có người giao tiếp nhỏ nhẹ, có người giao tiếp “hùm báo”, trẻ sẽ không học được cách răng dạy của bạn đúng nghĩa.
CÁCH XỬ LÝ “CHUYÊN NGHIỆP” CỦA CHA MẸ
Một lần tham dự hội thảo quốc tế về nhi khoa, một chuyên gia tâm lý của Mỹ đã từng dõng dạc tuyên bố rằng: Cha mẹ phải thể hiện sự chuyên nghiệp khi giáo dục trẻ nhỏ. Nếu không có tính chuyên nghiệp thì mọi nổ lực đều vô nghĩa. Câu kết của ông rất hay: “Good teaching includes reward for good behaviours” Trong báo cáo trên American Family Physician số 66 có đề cập đến những việc cha mẹ nên làm hoặc không nên làm để thể hiện tính chuyên nghiệp cần có:
*Sự bình tĩnh và kiểm soát cảm xúc (Nếu không làm được thì bạn sẽ không thể hiện tính chuyên nghiệp của bậc cha mẹ)
*Để trẻ có không gian điều chỉnh hành vi trước khi bạn hành động răng đe
*Đánh đập hoặc la mắng kiểu “hùm báo” là hành vi tồi tệ và thể hiện tính không chuyên nghiệp trong giáo dục.
*Giải thích vấn đề cho trẻ
*Hãy dùng 1 cách để xử lý trẻ cho mọi tình huống sai của trẻ. Sự không chuyên nghiệp là lúc này bạn nhẹ dạ bỏ qua, lúc khác thì “làm quá”.
*Biết xin lỗi trẻ nếu bạn xử sự bằng hành vi không đúng
CÁC BƯỚC CHA MẸ THỂ HIỆN TÍNH CHUYÊN NGHIỆP
Các bạn có thể xem các bước ở hình đính kèm bài viết này của tôi.
BƯỚC 1: Khi bé làm sai/ tỏ thái độ bất cần, bạn nên giữ bình tình để kiểm soát tình huống, có thể đếm thầm 1-10 trước khi hành động để tạo thời gian bạn suy nghĩ.
BƯỚC 2: Gồm 3 bước nhỏ
1. Tách trẻ ra khỏi tình huống (đồ chơi, TV, bạn bè,…). Trẻ lớn thì bạn cất và giữ các món đồ.
2. Để trẻ có thời gian điều chỉnh hành vi (số phút= số tuổi), gọi là Time-out. Trong Time-out bạn không nói gì với trẻ.
3. Khi time-out kết thúc, bạn nghiêm nghị và nói là không hài lòng về hành vi của con, con không sai, nhưng việc con làm không đúng và giải thích.
BƯỚC 3: Hãy động viên trẻ bằng ôm hôn, thể hiện bạn buồn khi trẻ làm sai, giải thích sao bạn buồn và lời hứa của trẻ không tái phạm.
LỜI ĐỘNG VIÊN VÀ XIN LỖI LÀ CẦN THIẾT
Nếu bạn lỡ la mắng bé không đúng hoặc dùng hành vi sai như đánh, mắng trẻ dù trẻ làm sai, bạn nên cần lời xin lỗi trẻ sau sự kiện đó. Đơn giản, đợi trẻ bình tĩnh lại hoặc cuối ngày, bạn có thể ôm hôn trẻ và nói là mẹ xin lỗi đã đánh con. Lúc này bạn nên dành thời gian giải thích làm sao bé sai mà làm bạn mất kiểm soát để đánh bé. Tuy nhiên, bạn không nên làm điều này quá 3 lần vì trẻ sẽ không còn nghe bạn nữa. Do đó, đánh con/mắng con là điều nên tránh, nếu lỡ làm thì phải xin lỗi và giải thích và sẽ không tái phạm nữa. Điều này sẽ làm bạn vẫn giữ vị thế chuyên nghiệp trong mắt trẻ.
Sau khi xử lý trẻ, bạn cũng cần lời động viên. Lời động viên nên đến sau hành động 30 phút -1 tiếng sau đó vì trẻ sẽ dễ dàng quên sự kiện sau đó. Lời động viên là cách giúp trẻ điều chỉnh hành vi tốt hơn và thông cảm hơn vì sự giáo dục của cha mẹ là đúng. Lời động viên gồm ôm trẻ, giải thích trẻ và nói là mẹ rất buồn khi giáo dục con và 1 lời hứa từ đứa con. 4 yếu tố này bạn cần phải có trong buổi động viên trẻ. Đừng nghĩ là vô ích, 1 thời gian sau khi trẻ tái phạm, bạn sẽ thấy hành vi trẻ sẽ rất tốt và thậm chí biết xin lỗi mẹ trước khi bạn răn đe.
Nguồn: Anh Nguyên
Notes
- Information from your family doctor. How to teach good behavior: tips for parents. Am Fam Physician. 2002 Oct 15;66(8):1463-4
0 Nhận xét