CON EM BẠN CÓ “NGHIỆN GAME”?
🦸♂️ Sau bài viết này, các bạn sẽ biết Tổ chức Y tế thế giới (WHO) định nghĩa thế nào là “nghiện game” và vì sao phải phân biệt “nghiện game” với “ham online”.
🕹 Báo chí đưa tin: “Xông vào trường sát hại học sinh: Nghi hung thủ ảo giác vì nghiện game” hay “Game thủ chơi game đến kiệt sức tử vong tại Trung Quốc”.
Vậy hiểu thế nào cho đúng về “nghiện game”?
🕹 Trong phiên bản danh sách bệnh tật (ICD) mới nhất, WHO lần đầu tiên trong lịch sử thêm vào một chứng nghiện mới: “nghiện game” (chính xác hơn là các rối loạn liên quan tới trò chơi điện tử, gaming disorder). Đây là kết quả của nhiều nghiên cứu theo dõi kéo dài trên nhóm teen teen.
🕹 WHO định nghĩa “nghiện game” là một dạng hành vi chơi game (cả game cầm tay và game trên máy tính, điện thoại) đặc trưng bằng các dấu hiệu của mất kiểm soát thời gian chơi game, ưu tiên chơi game hơn các sở thích và nhu cầu khác, tiếp tục chơi hoặc càng chơi game nhiều hơn do rối loạn hành vi đó.
Ở Việt Nam thì khoảng 10, 15 năm nay, khi Internet du nhập vào cùng các game trực tuyến, cụm từ này đã phổ biến trong giới … phụ huynh. Nghe không xa lạ nữa. Nhưng theo đúng tiêu chuẩn y học, thì các rối loạn hành vi này phải nặng nề, ảnh hưởng trung bình – nghiêm trọng tới nhân cách, tương tác gia đình, xã hội, học tập và các chức năng cơ bản trong thời gian trên 12 tháng.
🕹 CON EM TÔI CÓ “NGHIỆN GAME”?
Chơi game rất vui, đôi khi còn được ứng dụng trong giáo dục. Với nhiều thiếu niên, chơi game là cách để kết nối với bạn bè cùng tuổi và thể hiện bản thân. Nếu bạn nghi ngờ con em mình nghiện game, hãy thử trả lời các câu hỏi sau?
- Chơi game có ảnh hưởng tới tiến độ làm bài tập về nhà, đi học đúng giờ hay khả năng tập trung vào các mục tiêu học tập không?
- Chơi game có ảnh hưởng tiêu cực tới mối quan hệ giữa trẻ và bố mẹ, anh chị em, ông bà và bạn bè không?
- Trẻ có tỏ ra bực bội khó kiểm soát, cáu gắt, thậm chí có hành vi bạo lực khi phụ huynh yêu cầu dừng chơi game không?
- Trẻ có đang dành ưu tiên quá nhiều cho chơi game không?
- Trẻ có thay đổi các thói quen lành mạnh: ăn, tắm rửa, thể thao không?
- Trẻ chơi game có thay đổi khí sắc (tâm trạng) không?
Rất ít người chơi game thực sự có các rối loạn liên quan tới chơi game theo WHO, tuy nhiên lạm dụng chơi game có tác động tiêu cực tới trẻ và tăng dần theo thời gian.
🕹 TẠI SAO CON EM TÔI LẠI THÍCH CHƠI GAME THẾ?
Chẳng gì tốt bằng hiểu rõ vấn đề, chơi game kích thích trung khu hưng phấn của não bộ, trung khu này sẽ tiết dopamin (một trong các hormon hạnh phúc). Dopamin tham gia vào các trạng thái như hưng phấn, tập trung, động lực phấn đấu, vui sướng. Khi đạt một cấp độ cao hơn, mua được một món đồ xịn hơn, hay ép được một viên đá xịn, hay tiêu diệt (thắng) được một đối thủ trong game, dopamin sẽ được giải phóng. Trẻ sẽ trải qua trạng thái vui sướng ngắn hạn nhờ vậy.
Trẻ lựa chọn chơi game khi rảnh. Với trẻ thiếu tự tin, chiến thắng trong game làm trẻ cảm giác tự tin và có giá trị hơn, mạnh hơn. Sau một ngày khó khăn ở trường hoặc khó giao tiếp với bạn bè, chơi game kích thích cảm xúc tích cực ở trẻ. Chơi game là một cách trốn tránh thực tại. Với trẻ đang bị cô lập hoặc sống trong hoàn cảnh gia đình khó khăn (bố mẹ li hôn, li thân, bạo hành) thì bước vào thế giới ảo cho trẻ cảm giác xoa dịu khỏi các stress của cuộc sống hàng ngày.
Mỗi trẻ có một lí do riêng để chơi game. Hiểu con em mình là cách tốt nhất để hiểu chơi game là lợi hay là hại trong hoàn cảnh cụ thể đó.
🕹 CHƠI GAME CÓ ÍCH GÌ KHÔNG?
Các nghiên cứu đã chỉ ra chơi game giúp trẻ cải thiện một số kĩ năng tập trung như tập trung kéo dài và tập trung trọng điểm. Các vùng của vỏ não phụ trách khả năng tập trung ở người chơi game cũng hoạt động tốt hơn.
Chơi game cũng có thể tăng kích thước và hiệu quả của các vùng não phụ trách trực giác (kĩ năng có ích khi lùi ô tô vào ô đỗ xe, chỉ đường).
Với trẻ khó giao tiếp, chơi game là cách vui vẻ để trẻ kết nối với bạn bè, nhưng sẽ là tốt nếu chơi game giúp trẻ có thêm một kênh giao tiếp mới, chứ chơi game là kênh độc nhất thì nguy hiểm.
🕹 DỄ NHẬN NHẦM “NGHIỆN GAME”
Rõ ràng định nghĩa rối loạn của WHO giúp bệnh nhân được tiếp cận điều trị đặc hiệu, nhưng cũng khiến dễ nhầm lẫn giữa 3 mức độ: hành vi bình thường theo tuổi – lạm dụng game cần hỗ trợ can thiệp – nghiện game cần điều trị.
Mối liên hệ giữa chơi game và các bệnh lý khác như trầm cảm, tăng động giảm chú ý, rối loạn ám ảnh cưỡng chế đã được chỉ ra, tuy nhiên, chưa rõ ràng vì những trẻ bị các rối loạn này cũng thường tìm đến game như là cách để thỏa mãn cảm xúc, kết nối với bạn bè.
🕹 VẬY KHI NÀO THÌ NGHI NGỜ ĐỂ ĐƯA CON ĐI KHÁM?
Chỉ có bác sĩ tâm bệnh mới được phép chẩn đoán “nghiện game” (Rối loạn liên quan tới chơi trò chơi điện tử).
Vì dễ nhầm, nên để dễ nhớ, nếu trẻ tiếp tục chơi game đến mức có ảnh hưởng xấu tới các mối quan hệ và tương tác trong gia đình, thì đó là lúc để trẻ cần được tư vấn thăm khám.
Ranh giới giữa chơi game giải trí và lạm dụng – nghiện game mong manh nếu không để tâm. Một cách dự phòng hiệu quả là biến chơi game thành hoạt động vui và lành mạnh của cả gia đình! Không vào hang cọp sao bắt được cọp đây.
Nguồn:
1. Gaming disorder (WHO, 2018)
https://www.who.int/features/qa/gaming-disorder/en/
2. Neural Basis of Video Gaming: A Systematic Review (Marc Palaus et al, 2017)
https://www.frontiersin.org/.../10.../fnhum.2017.00248/full Ẩn bớt
0 Nhận xét