LÀM GÌ KHI CON NGÃ U ĐẦU?

• Với những "thanh niên" hiếu động và người trông bất cẩn lơ đễnh, thì chuyện ngã đập đầu đập gáy là chuyện không hiếm. 

• Nhiều gia đình thấy con ngã một cái là “đòi” chụp chiếu ngay, càng sớm càng tốt cho yên tâm. Liệu có đúng không?

🔊 XỬ TRÍ SƠ CỨU SAU NGÃ

🔴 GỌI CẤP CỨU 115 và không được di chuyển tư thế của trẻ nếu: 

    - Chấn thương nặng vùng đầu cổ, ngực, khung chậu, hông, đùi cẳng chân. 

    - Bất tỉnh (gọi cấu véo không đáp ứng)

    - Khó thở (thở nhanh, thở gấp, thở rên)

    - Không thở (hãy ép tim thổi ngạt tại chỗ ngay lập tức - nếu biết)

    - Co giật trước trong và sau ngã

☑️ NẾU trẻ không nôn và không có bất kì biểu hiện nào ở trên:

    - Trấn an và tìm kiếm vết thương 

    - Đắp, chườm lạnh, đá lạnh lên vết sưng, xước da

    - Cho uống Paracetamol giảm đau (10mg/kg/lần) nếu trẻ đau nhiều

    - Nằm nghỉ trong vài giờ sau ngã

    - Theo dõi sát, phát hiện bất kì bất thường nào trong vòng ít nhất 24 giờ sau ngã 

🔜 ĐI KHÁM NGAY NẾU:

    - Ngủ li bì khó đánh thức

    - Quấy khóc không dỗ được

    - Nôn nhiều, nôn vọt (trên 2 lần)

    - Kêu đau đầu, đau cổ, đau lưng

    - Kêu đau tăng lên ở bất kì đâu

    - Yếu chân tay, đi lại khó

    - Mắt khó nhìn về một điểm

    - Méo miệng khi khóc

   - Máu chảy ra từ tai, mũi, hay bầm tím bất thường (quanh mắt)

   - Bất cứ hành vi hay biểu hiện nào bố mẹ cảm thấy không bình thường

👁‍🗨 NGÃ CỤNG ĐẦU CÓ CHỤP CT NÃO NGAY?

• Ngã đụng đầu thường làm bố mẹ lo lắng nhiều. Nhiều bố mẹ đến phòng cấp cứu và xin bác sĩ cho đi chụp CT sọ não. Một lần chụp CT scan là nhiều "lát chụp Xquang" và được ghép lại để dựng thành một hình ảnh tổng thể của sọ - não. Nhưng nhiều trường hợp, bác sĩ không chỉ định chiều theo ý bố mẹ, mà yêu cầu theo dõi thêm. Vì sao vậy?

1. Trong nhiều ca bệnh thì chụp CT là không thực sự cần cho chẩn đoán và điều trị

• Ở Mỹ, cứ 10 ca ngã đập đầu đến phòng cấp cứu thì 5 ca chụp CT sọ não. Nhưng 1/3 trong số phim chụp đó là không có giá trị. TRƯỚC khi chỉ định chụp phim, bác sĩ sẽ cần hỏi về cơ chế chấn thương, diễn biến và triệu chứng sau chấn thương và khám hiện tại - từ đó đưa ra quyết định. 

• Trong nhiều tình huống chấn động não nhẹ, phim CT sọ não sớm ít khi có ý nghĩa, bác sĩ sẽ chưa yêu cầu chụp. Trong nhiều ca tai nạn không phức tạp, trẻ tạm ổn và không có dấu hiệu gì cảnh báo, chỉ cần chụp XQ sọ thẳng và nghiêng để đánh giá sơ bộ phần xương, xoang, nền sọ mà thôi. Rồi theo dõi sát. 

• Nhiều trẻ nhập viện ngay sau tai nạn trong tình trạng tạm ổn, thì phim CT chụp ngay lúc này cũng chưa chắc đã có hình ảnh tổn thương (vd. Chưa rõ tổn thương chảy máu não). Bác sĩ sẽ trực tiếp đánh giá khám xét, theo dõi và chỉ định khi cần thiết. 

• Chụp CT sẽ có ý nghĩa khi tổn thương là nghi ngờ tổn thương xương sọ và chảy máu (xuất huyết). 

BỐ MẸ CẦN HIỂU RẰNG:

• Nếu cần chụp để chẩn đoán và xử trí: bố mẹ "không cho" chụp, bác sĩ cũng sẽ có trách nhiệm giải thích để bố mẹ hiểu mục đích và đồng ý chụp. (Chúng tôi biết có vũ khí gì trong tay mà!). 

2. Chụp CT cũng có nguy cơ nhiễm tia xạ

• Vì tương đương với nhiều lát chụp Xquang, chụp CT sẽ kèm theo nguy cơ (nhỏ) nhiễm tia X. Với não bộ còn đang phát triển của trẻ, chỉ khi nào cần thiết để chẩn đoán thì mới phải chịu nguy cơ này. 

3. Chụp CT không hề rẻ

• Nhất là khi không được bảo hiểm thanh toán (trái tuyến, bệnh viện tư nhân) thì giá cả của một lần chụp cũng là tiền triệu. Phải cân nhắc. Cần mới làm. Chưa cần thì chưa phí tiền. 

🔳 ÔI. VẬY NẾU CON PHẢI CHỤP CT?

Nếu bác sĩ chỉ định chụp, hãy hiểu rằng:

   - Tình trạng con cần xử trí cấp. Phim CT này cần cho bác sĩ để đánh giá tổn thương để điều trị đúng và kịp thời. 

    - Kĩ thuật viên sẽ chọn liều tia X “nhẹ” và vừa đủ với trẻ. 

    - Sẽ chỉ chụp vùng cần thiết mà thôi (sọ hoặc thêm cột sống cổ). 

    - Bác sĩ sẽ rất cân nhắc nếu chỉ định chụp tiếp (nếu cần thì bác sĩ mới chỉ định). 

Nhìn chung là tin tưởng bác sĩ, lúc đó thường bố mẹ sẽ rối bời, chỉ các bác sĩ mới có đủ kiến thức và sự khách quan để xác định vấn đề. Bố mẹ cần bình tĩnh kể tình huống ngã, cho bác sĩ xem video ngã từ camera (nếu có), kể triệu chứng bất thường và lắng nghe bác sĩ tư vấn. 

Bài viết là kinh nghiệm cá nhân của bác sĩ, tổng hợp đa nguồn và thực tiễn, không thay thế ý kiến của nhân viên y tế. 

Tham khảo từ:

1. First Aids: Falls 

https://kidshealth.org/en/parents/falls-sheet.html

2. CT Scans for Children with Head Injuries (by AAP)

https://www.choosingwisely.org/.../ct-scans-for-children...

Nguồn: BS. Mon