Hầu như bé nào cũng bị mắc tiêu chảy trong thời thơ ấu. Có bé còn bị vài ba đợt tiêu chảy cấp/ năm. Đại đa số tiêu chảy cấp ở trẻ em là do siêu vi đường ruột, bệnh tự giới hạn trong vòng 1 tuần lễ, không bao giờ kéo dài quá 2 tuần. Điều trị tại nhà là chủ yếu, hiếm khi cần nhập viện.
1. Nhận diện tiêu chảy cấp do siêu vi
Tiêu chảy cấp do siêu vi thường diễn biến điển hình như sau:
Đầu tiên trẻ nôn mửa. Nôn nhiều khoảng nửa ngày. Trong giai đoạn này, trẻ rất mệt, mặt tái xanh, lả người sau mỗi lần nôn.
Sau đó, trẻ tiêu phân lỏng, nhiều nước, không có máu trong phân. Khi tiêu chảy xuất hiện thì nôn cũng giảm hoặc hết. Tiêu chảy nhiều trong 3 - 4 ngày đầu tiên, đỉnh điểm có thể trên chục lần/ ngày. Sau đó, giảm dần về số lượng nước trong phân, số lần đi ngoài và thường tự khỏi sau 5 - 7 ngày.
Trong suốt thời gian bị bệnh, nhìn chung, tổng trạng của trẻ khá tốt, bé vẫn tỉnh táo, chơi được với điều kiện bù nước đầy đủ.
Các triệu chứng khác: sốt có thể nhẹ hay cao, có thể có biểu hiện viêm long hô hấp trên.
Ngày nay, nhiều trẻ được uống vaccine phòng Rotavirus nên diễn biến bệnh có thể không điển hình như trên. Ở các thành phố lớn, bệnh thường nhẹ nhàng hơn mô tả ở trên.
2. Điều trị
Điều trị quan trọng nhất là bù nước. Các điều trị khác chỉ là bổ sung.
Bù nước
Loại dịch được ưu tiên dùng để bù nước trong tiêu chảy cấp là Oresol. Hiện tại, chúng ta sử dụng gói oresol áp lực thẩm thấu thấp. Thường 1 gói pha đúng vào 200 ml nước sôi để nguội, không pha đặc, không pha loãng. Uống oresol sau mỗi lần tiêu chảy, uống từng ít một (từng muỗng, từng ngụm nhỏ) cho đến khi nào trẻ từ chối thì ngưng, không nên ép.
Nước Oresol có vị lợ, khó uống nên đa số trẻ không thích uống nếu trẻ không quá khát. Nước dừa là một lựa chọn thay thế tốt, tiếp theo là nước lọc. KHÔNG uống nước ngọt công nghiệp. Nước trái cây khác cũng có thể uống nhưng nên hạn chế, đặc biệt những loại có nhiều vitamin C.
Việc bù nước được thực hiện xuyên suốt quá trình bệnh, từ khi bé nôn đến khi bé đi phân bình thường.
Men vi sinh
Men vi sinh là các vi sinh vật có lợi cho đường ruột, khi bổ sung sớm có thể rút ngắn thời gian tiêu chảy. Men vi sinh không có hại nên nếu trẻ chịu uống thì nên bổ sung, dù lợi ích không nhiều như mong đợi. Thời gian dùng 7 - 10 ngày.
Thuốc giảm tiết nước đường ruột
Tương tự như men vi sinh, thuốc này cũng không có hiệu quả nhiều. Tác dụng của nó là làm giảm lượng nước trong phân nên làm giảm được nguy cơ mất nước. Ưu điểm của thuốc là an toàn, dễ uống, ít tác dụng phụ. Do vậy, nếu có điều kiện và trẻ chịu uống thì nên dùng.
Thuốc này muốn có hiệu quả thì phải dùng sớm ngay từ ngày đầu trong giai đoạn phân nhiều nước . Chuyển sang giai đoạn đi nhiều lần mỗi lần 1 ít phân thì thuốc không hiệu quả lắm
Thuốc hấp phụ
Cũng có thể dùng vì đã được chứng minh hiệu quả. Thuốc này nên dùng cho trẻ trên 2 tuổi, trong trường hợp sau: trẻ đi tiêu nhiều lần nhưng mỗi lần chỉ một chút phân. Không nên dùng nếu phân có máu, trẻ sốt cao.
Kẽm
Kẽm không phải là ưu tiên đối với trẻ em các nước giàu nhưng có ý nghĩa với trẻ em các nước nghèo hoặc trẻ suy dinh dưỡng. Đối với những trẻ này, kẽm rất có ích, giúp rút ngắn thời gian bị bệnh và mức độ bệnh. Tuy nhiên, uống kẽm lại làm tăng nguy cơ nôn ói.
Chống nôn
Triệu chứng đáng sợ nhất trong bệnh này đó là nôn nhiều ở giai đoạn đầu. Các Hiệp hội tiêu hóa thống nhất cân nhắc dùng thuốc chống nôn ondansetron. Thuốc này làm giảm nguy cơ mất nước, rối loạn điện giải và nhập viện.
Các thuốc không nên dùng
- Các thuốc chống nôn khác bao gồm Domperidone (Motilium), Metochlopramide (Primperan), Dimenhydramine (Dimedrol), Promethazine (Phenergan), Dexamethasone không được khuyến cáo dùng trong bệnh này.
- Thuốc làm giảm nhu động ruột: Loperamide (Imodium), Nospa…
Chế độ ăn uống khi bé bị tiêu chảy
- Ăn tất cả những gì bé muốn. Cần tránh đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến công nghiệp, đồ chiên xào nhiều dầu mỡ và những loại thức ăn quá ngọt (nhiều đường).
- Uống: oresol , nước dừa, nước lọc.
- Sữa: vẫn tiếp tục uống sữa như cũ, không cần pha loãng, không cần đổi sữa tiêu chảy. Các loại sữa dành cho trẻ tiêu chảy chỉ dùng khi bé bị tiêu chảy kéo dài, tiêu chảy nặng và có bằng chứng của hiện tượng không dung nạp lactose thứ phát. Cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
- Ăn thêm một bữa trong 2 tuần tiếp theo sau khi trẻ hết bệnh để lấy lại cân nặng đã mất.
Chăm sóc hậu môn
Chỉ nên dội nước nhẹ nhàng và thấm khô hậu môn, thoa kem chống hăm.
Khi nào cần đưa bé đi khám?
Cho bé đi khám nếu có các dấu hiệu sau:
- Sốt cao
- Khát nước dữ dội
- Lừ đừ , không uống được
- Phân có máu
- Quá 3 ngày phân không cải thiện
- Không đi tiểu trong vòng 4-6 tiếng liền
Lưu ý: Nên tham khảo ý kiến bác sĩ nhi trước khi điều trị. Kiến thức trong bài chỉ đúng với đa số trường hợp. Bệnh tật có nhiều chiều hướng diễn biến khác nhau , kiến thức y khoa sẽ thay đổi mỗi ngày .
0 Nhận xét